Slechte werking kalk in de vijver.
Slechte werking kalk in de vijver.
Waarom kalk in de vijver langzaam of niet werkt om de KH (Carbonaat hardheid) voor zuurstofplanten effectief te verhogen.
Even een paar feiten op een rij om de redenatie te kunnen volgen:
Carbonaat hardheid wordt in verband gebracht met de beschikbaarheid van koolzuur of kooldioxide; dit hebben de zuurstofplanten nodig om te “ademen”.
Gewone planten op het land leven van kooldioxide (CO2).
Planten onder water leven van opgelost kooldioxide.
Om kooldioxide op te lossen in water verbruikt het water (H2O)
(H2O+CO2 →H2CO3).
Het ontstane H2CO3 lost weer op in water als 2H en CO3.(voor het gemak heb ik ion ladingen weggelaten)
Of er dus kooldioxide in het water beschikbaar is hangt af van de hoeveelheid H en de hoeveelheid CO3 in het water
De hoeveelheid H in water wordt uitgedrukt in pH en hangt samen met de hoeveelheid zuur in water.
De hoeveelheid CO3 in water wordt uitgedrukt in KH.
CO3 wordt carbonaat genoemd.
Een carbonaat is dus een restzout van koolzuur.
Bij een hoge pH is er maar heel weinig H in het water aanwezig.
CO3 kan als het niet van koolzuur afkomstig is toch in het water aanwezig zijn; door bijvoorbeeld kalk (CACO3).
Van kooldioxide maken zuurstofplanten zuurstof in het water. Een gebrek aan kooldioxide betekent dat de zuurstofplant in het water niet kan leven, en algen de overhand kunnen krijgen waardoor het water groen troebel wordt.
In de handel wordt kalk vaak verkocht om de KH te verhogen; volgens de KH meet sets klopt dit ook.
De meet sets die in de vijverhandel verkrijgbaar zijn bestaan uit druppelflesjes. In de druppelflesjes zitten chemicaliën. Er is een flesje KH, een flesje GH (gezamenlijke hardheid) en een flesje pH (heeft te maken met de zuurgraad van het water)
De KH en GH testflesjes bevatten chemicaliën die verbruikt worden door het te testen water. Daarnaast bevatten de flesjes een indicator die aangeeft wanneer de toegevoegde chemicaliën uit het flesje door het vijverwater verbruikt zijn. Als het vijverwater de toegevoegde chemicaliën verbruikt heeft verandert de kleur van de indicator terug naar de kleur die het in het flesje had . Door deze kleuromslag wordt de KH of GH waarde van de vijver bepaald. Elke toegevoegde druppel van een bepaald flesje staat voor één hardheidsgraad.
Echter lang niet alle gemeten KH waardes zijn aan te wenden als bewijs dat het milieu voor zuurstofplanten geschikt is.
Bijvoorbeeld KH 0 is alleen te meten als de pH rond de 7 is; als de pH bijvoorbeeld 9 of hoger is zullen de eerste druppels van het KH meetflesje die je toevoegt gebruikt worden om de pH te verlagen zonder dat er al een kleuromslag optreedt.
Men denkt dan vaak dat er een KH waarde is gemeten maar dat hoeft niet zo te zijn.
Een tweede storende factor is dat een KH waarde gemeten boven een pH van 9 een carbonaat betreft, welke voor planten niet opneembaar is. Juist om deze reden is alleen kalk toevoegen aan de vijver niet de beste methode om de zuurstofplanten te bevoordelen ten opzichte van algen.
Kalk is chemisch gezien CaCo3.
Opgeloste kalk ziet er bij pH 7 zo uit: Ca(HCO3)2
Om kalk op te lossen is de volgende reactie nodig:
CaCO3 + H2O + CO2 → Ca(HCO3)2
In deze situatie is er vrij CO2 nodig om kalk op te lossen. Maar vrij CO2 komt bij pH waardes die normaal in een vijver voorkomen (7-8) maar in lage gehaltes voor, en vrij CO2 is ook nog eens bij voorkeur de eerste stof die zuurstofplanten gebruiken om te “ademen”.
Door kalk in de vijver te gebruiken is het averechtse effect dus dat je zuurstofplanten beperkt in de opname van CO2.
Een serie andere evenwichtsreacties om kalk op te lossen bij deze pH waardes, resulteren eigenlijk samengevat in de reactie waarbij water zelf de benodigde H levert om het oplossen van kalk mogelijk te maken.
Grofweg: 2 H2O +CACO3 → CA(HCO3)2 + 2 OH
Als je hierbij bedenkt dat planten alleen CO2 gebruiken om te ademen, zal de plant zelf CO2 moeten aanmaken uit het HCO3. Hiervoor moet de eerst genoemde reactie voor het oplossen van kooldioxide worden omgekeerd: H2CO3 →CO2 + H2O.
Echter als je kalk oplost is er geen H2CO3 in het water maar HCO3, dit houdt in dat er een extra H nodig is om CO2 te kunnen maken, terwijl door het oplossen van de kalk al H verbruikt is. Hierdoor is het water al zodanig uitgemergeld op H gebied dat de planten slecht in staat zijn om CO2 aan te maken.
In de meeste vijvers waar een alg aanval plaats vindt heerst vaak al een uitgemergeld systeem op H gebied (hoge pH waardes en lage KH waardes). In deze omstandigheden is het voor kalk chemisch gezien onmogelijk om een bijdrage te leveren aan de effectieve KH waarde voor zuurstofplanten. Het zal als een wit neerslag uitzakken in de vijver. Als bij deze pH waardes kalk toch langzaam oplost als CA en CO3, zal de druppel-meet set zelfs een 2 maal te hoge KH waarde aangeven van een stof die voor zuurstofplanten niet opneembaar is. De gebruiker denkt hierdoor dat hij goed bezig is met het gebruik van kalk, terwijl de planten alsnog niet kunnen ademen!
